Monika Ertl'in Hikâyesi
Monika Ertl, tarihin belki de en ilginç ve dramatik figürlerinden biri. 1960'lı yılların devrimci rüzgarında adı çok duyulmuş olsa da zamanla tarihin tozlu sayfaları arasında kaldı. Böyle cüretkar bir devrimciyi anmak bu anlamda benim için bir borç aynı zamanda...
7 Şubat 1937’de Almanya'nın Münih kentinde doğan Ertl, II. Dünya Savaşı sonrasında Nazi Almanyası'ndan kaçan babası Hans Ertl ile birlikte Bolivya'ya göç etti. Hans Ertl, ünlü Nazi yönetmeni Leni Riefenstahl ile çalışmış bir kameramandı ve Nazi Almanyası’na hizmet eden kişilerden biriydi. Ertl ailesinin yakın dostları arasında, "Lyon Kasabı" olarak tanınan Gestapo subayı Klaus Barbie gibi Nazi savaş suçluları da yer alıyordu.
Ancak Monika, bu karanlık geçmişe sırtını dönmeyi seçti. Bolivya’daki yıllarında Latin Amerika’nın sosyal adaletsizlikleriyle yüzleşen genç kadın, zamanla babasının ideolojisine tamamen zıt bir çizgiye yöneldi. 1960’ların sonunda Küba Devrimi’nin etkisiyle radikalleşti; devrimci hareketlerle tanıştı ve Bolivya Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) saflarına katıldı. Bu noktada, Arjantinli devrimci lider Ernesto "Che" Guevara’ya duyduğu hayranlık onun politik duruşunun da şekillenmesinde büyük rol oynadı.
Che Guevara'nın Ölümü ve İntikam
9 Ekim 1967 tarihinde Ernesto Che Guevara, Bolivya'nın La Higuera köyünde CIA destekli Bolivya ordusu tarafından yakalanarak infaz edildi. Öldürüldükten sonra, Che'nin elleri kesilerek kimliği doğrulamak amacıyla La Paz'a gönderildi. Bu eylemin baş sorumlularından biri, Bolivya ordusunda görev yapan Albay Roberto Quintanilla Pereira idi. Quintanilla, infazın hemen ardından "Che’nin ellerini kesen adam" olarak tanındı.
Birçok devrimci için Che'nin ölümü, Latin Amerika’daki emperyalist müdahalelerin ve baskı rejimlerinin simgesi haline geldi. Bu durum, Che’nin ölümüne karışanların hedef haline gelmesine neden oldu. Monika Ertl de bu intikamı kişisel bir mesele haline getirdi.
Hamburg'da Bir İnfaz
1971 yılında Quintanilla, güvenlik gerekçesiyle Bolivya'nın Hamburg Konsolosu olarak Almanya’ya gönderildi. Ancak onun burada da güvende olmadığı kısa sürede anlaşıldı. 1 Nisan 1971 tarihinde, konsolosluk binasına gelen bir kadın, konsolos Quintanilla’yı üç kurşunla vurdu. Görgü tanıkları, saldırganın hızlıca olay yerinden uzaklaştığını belirtti. İddialara göre bu saldırıyı gerçekleştiren kişi Monika Ertl idi. Böylece, "Che'nin intikamı alınmıştı" söylemi devrimciler arasında hızla yayıldı.
Alman polisi bu cinayeti uzun süre aydınlatamadı. Ancak olay, Bolivya ve Latin Amerika sol hareketleri arasında büyük yankı uyandırdı. Ertl'in bu eylemi, onu "Che'nin İntikamcısı" olarak anılan bir figür haline getirdi.
Ölümü ve Kayboluşu
Monika Ertl, saldırının ardından Almanya'dan kaçarak tekrar Bolivya'ya döndü. Ancak Bolivya istihbaratı ve özel kuvvetleri onun peşini bırakmadı. 12 Mayıs 1973 tarihinde, La Paz yakınlarında bir dağ köyünde düzenlenen bir operasyon sırasında yakalandığı ve işkenceyle öldürüldüğü iddia edildi. Cesedi hiçbir zaman bulunamadı.
Birçok kaynak, Monika Ertl'in ölümüyle ilgili detayların üstünün örtüldüğünü belirtir. Onun sessizce yok edilmesi, o dönemki faşist askeri yönetimlerin devrimcilere karşı izlediği stratejilerin tipik bir örneğiydi.
Monika Ertl’in Ardında Bıraktığı Miras
Monika Ertl'in hikâyesi, babasının Nazi geçmişinden koparak tamamen zıt bir ideolojik çizgide yer almasıyla dikkat çeker. Onun yaşamı, kişisel bir ideolojik dönüşümün, sosyal adalet arayışının ve devrimci mücadeleye duyulan bağlılığın sembolü haline gelmiştir.
Bugün birçok tarihçi ve yazar, Monika Ertl’in yaşamını Che Guevara'nın ölümünden sonra Latin Amerika’daki direnişin sembol isimlerinden biri olarak görmektedir. Yazar Jürgen Schreiber, “Die Frauen von Bolivien” (Bolivya’nın Kadınları) adlı kitabında onun hikâyesini ayrıntılı şekilde işlemiş; ayrıca Ulrich Enzensberger’in “Die Tochter” (Kız) adlı romanı da Monika Ertl’i temel alarak yazılmıştır.
Kaynaklar ve Önerilen Okumalar:
-
Anderson, Jon Lee. Che Guevara: A Revolutionary Life. Grove Press, 1997.
-
Schreiber, Jürgen. Die Frauen von Bolivien.
-
Enzensberger, Ulrich. Die Tochter.
-
The Guardian – “Monika Ertl: The Woman Who Avenged Che Guevara”
-
BBC Mundo – “Quién fue Monika Ertl, la mujer alemana que habría matado al cónsul boliviano en Hamburgo por la muerte del Che”
