Özgürlük ve zorunluluk, insan - doğa ilişkisini tarif etmede
kullanabileceğimiz kavramlardır. Bu kavramların ilişkisini ele almadan önce
özgürlük kavramı üzerinde durmak gerekiyor. En geniş anlamda özgürlük, bireyin (ya da toplumun),
herhangi bir engelleme ya da kısıtlama olmaksızın düşünme, hareket etme;
şartlara ya da dış etkenlere bağlı olmama durumu olarak açıklanmaktadır.[1]
Peki, böyle bir özgürlük mümkün müdür? Yani şartlardan ya da dış etkenlerden
yalıtık olmak mümkün müdür? İnsan, toplumsal ilişkiler içinde tarif edilen bir
varlık olduğuna göre “şartlardan” ve “dış etkenlerden yalıtık” olma durumunun
ne denli gerçeğe uygun olduğu tartışmalıdır..
