1. Divan şiirinin ilk örnekleri 13. Yüzyıla dayanır. Osmanlı Devleti’nin varlığını sürdürdüğü dönem boyunca Türk edebiyatında etkili olmuş bu şiir anlayışı Arap ve Fars edebiyatlarının etkisinde gelişmiştir.
2. Divan şiirinin ilk öncüsü ve Anadolu'da din dışı şiirler yazan ilk Divan şairi, Hoca Dehhani olarak kabul edilmektedir.
Hoca Dehhani: Horasanlıdır. Daha sonra Konya'ya gelerek bu bölgeye yerleşmiştir. Bilindiği kadarıyla I. Alâeddin Keykubad veya III. Alâeddin Keykubad devrinde yaşadığı sanılmaktadır.
3.Divan şiiri zaman içinde etkileşimlerle gelişmiş, dolayısıyla her millet bu şiire katkılarda bulunmuştur. Divan şiirine Türklerin kattığı iki nazım biçimi "tuyuğ" ve "şarkı"dır.
4. Divan şiiri nazım biçimleri şunlardır:
Beyitlerle Kurulanlar: • Gazel • Kaside • Mesnevi • Müstezat • Kıt'a
Dörtlüklerle Kurulanlar: • Rubai • Tuyuğ • Murabba • Şarkı
Bentlerle Kurulanlar: • Musammat • Terkib-i Bent • Terci-i Bent • Tahmis • Muhammes
5. Dönemsel olarak Divan şiirinde tasavvuf, Sebk-i Hindi ve mahallileşme gibi akımlarının etkileri görülmüştür.
6. Divan şiirinde ölçü olarak aruz kullanılmıştır. Aruz ölçüsü hecelerin uzunluk ve kısalığı temeline dayanır. Aruz ölçüsünde kısa heceler nokta (.) uzun heceler ise çizgi ile gösterilir (-).
7. Hakim ölçü aruz olmasına rağmen Aşık Paşa, Nedim ve Şeyh Galip gibi şairlerin hece ölçüsüyle şiir denemeleri yaptıkları da olmuştur.
8. Şiirde "göz için uyak" (şekle dayalı) anlayışı benimsenmiş, ağırlıklı olarak tam ve zengin kafiye kullanılmıştır.
9. Divan edebiyatında şiirlerin özel bir adı (başlığı) yoktur. Şiirler yazıldığı nazım şeklinin adıyla gazel, kaside, rubai vs. anılır. Adlandırma, gazellerde uyak ve rediflere göre, kasidelerde betimleme (tasvir) bölümüne göre yapılır.
10. Divan şiirinde aşk ve güzellik gibi bireysel konular ön plandadır. Burada bahsi geçen aşk anlayışı egemenlik sistemine ve tasavvuf düşüncesine dayanır.
11. Şiirlerde tasvir edilen sevgili, genel olarak mutlak iktidar sahibi, zalim, vefasız olarak çizilirken; âşık ise bedbaht, acılar çeken, özlem duyan bir profilde resmedilir. Burada sözü edilen aşk ise platonik (hayale dayanan) bir aşktır.
12. Divan şiirinde söyleyiş, sanatlı ve ustalıklıdır. Şairlerin becerisi ustaca söz söyleme ve özentili bir dil kullanmalarıyla ölçülür.
13. Bu şiirde ustalık, güzel söz ve hayaller yaratmaya, sanatlı ve mecazlı bir dil oluşturmaya dayanır. Özellikle sanatlı deyişler yaratmak, kalıplaşmış sözleri (mazmunlar) yeniden kullanmak Divan şairleri için önemli olmuştur. (Mazmun: Divan şiirinde birçok şairin ortaklaşa kullandığı kalıplaşmış söz, imge ya da benzetmedir.) Bu nedenle de şairin, hangi konuyu işlediğinden çok nasıl işlediği, anlattığı konuyu hangi üslupla anlattığı önemsenmiştir.
- Güncellenmektedir-
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumunuz için teşekkürler