ARİSTOTELES VE POETİKA ÜZERİNE

Poetika, Aristoteles'in genelde sanat özelde ise şiir genelde ise sanat üzerine yazdığı bir eserdir. Bu eseri sanat tarihi açısından önemli kılan ise kendi alanında yazılmış bir "ilk" olma özelliğine sahip olmasıdır. Sanat üzerine derli toplu görüşleri ortaya koyan ilk filozof Aristoteles'tir.

Eser 26 bölümden oluşmaktadır. Kendisinin deyimiyle eserde; şiir sanatının ne olduğu, şiir türleri ve bir şiirin başarı ölçütleri sırasıyla ele alınmıştır.

POETİKA'DA GEÇEN KİMİ KAVRAMLAR

Mitos (mythos- Mit): İlk çağlarda tanrıların, yarı tanrıların, kahramanların ya da insanüstü varlıkların yaşam hikayesini anlatan efsanelere denir.

Epos: Mitlerin, ölçü ile yazılmış şiirsel şeklidir.

Tragedya: Okuyucuda korku, heyecan, acındırma vb. duygular yaratan, ders vermek amacı güden en eski tiyatro çeşididir.

ÖYKÜ VE ŞİİR ARASINDAKİ FARKLAR

Öykü, Şiir ve Oyun Metni Arasındaki Farklılıklar

Sanatın gelişimi zaman içerisinde yeni türlerin ve ifade şekillerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. En eski kaynaklara gidildiğinde dahi yazınsal türler ve kaynaklara dair kesin kanılara varmak mümkün olmuyor. Edebi türlerin gelişimi çoklukla birbirine içkin ya da birbiriyle ilişki içinde gerçekleşmiştir. Zaman içerisinde bir türün içinden yeni türlerin doğduğunu görmekteyiz. Günümüzde her bir yazınsal türün kendine has özellikleri bulunsa da her bir türün bir diğeriyle şu ya da bu bakımdan ilişkili olduğunu söylemek abartılı olmaz.

PERSPEKTİF NEDİR?

Perspektif, doğadaki iki boyutlu ya da üç boyutlu cisimlerin bizden uzaklaştıkça küçülmüş ve renklerinin solmuş gibi görünmesine perspektif denir. 

Daha detaylı bir tanım yapmamız gerekirse; bir nesnenin bir bakışta üç yüzünü birden görmeye ya da üç boyutlu hacimsel bir nesneyi bir düzlem üzerinde çeşitli çizgisel anlatım yolları ile oluşturulan resimleme yöntemine perspektif denir.

Başka bir deyişle perspektif, üç boyutlu cisimleri iki boyutlu bir düzlem üzerinde göstermek için kullanılan bir araçtır. Derinliğin, bütünlüğün, devamlılığın, renk, biçim ve çizgilerle ya da fotoğraf makinesi aracılığıyla bilimsel olarak elde edilmesinde izlenilen yöntemlere “PERSPEKTİF” denir (Anonim 2007a).

Kural: Yakın olan cisimler uzaktakinden daha büyük ve ayrıntılı gözükürler.

Perspektif nesnelerin göze olan uzaklığına ve yakınlığına, göz hizasından aşağıda ve yukarıda oluşuna göre çizgi, yüzey, renk değişikliklerini kolayca çizmeye ve ifade etmeye yarayan ölçü ve oran sanatıdır.

DİVAN EDEBİYATINDA HİCİV (ELEŞTİRİ / TAŞLAMA)

HİCİV KELİMESİNİN ANLAMI

Bir kişinin ya da toplumun eksiklerini, ayıp veya kusurlarını ortaya koymak, eleştirmek anlamındadır. Kelime Arapça kökenlidir. Karşılıklı hiciv söylemeye mühâcât, tehâcî, bir şiir parçasında hiciv özelliği bulmaya ihcâ denmektedir. Divan şiirinde eleştirel içerikli şiirler hiciv /hicviye, hiciv yazanlara da hecâ-gû veya heccâv denilmiştir. Bu şiir türünün halk edebiyatındaki karşılığı taşlama, çağdaş Türk edebiyatında ise yergidir.

Batı dillerinde “satir” ya da “satire” sözcüğüne denk gelir hiciv. Köken olarak Arapçadan dilimize giren bu sözcüğün İslam Ansiklopedisi’nde “Hecv” veya “hicâ” kökünden türediği söylenirken Zülküf Kılıç ve Hikmet Feridun Güven’e göre hiciv, köpekleri ürkütüp kaçırmak anlamına gelen “hec” kelimesinden türemiştir.