GUERNİCA YANIYOR: BİR KATLİAMIN TABLOSU

İspanya iç savaşının simgesi haline gelen Pablo Picasso’nun Guernica’sı, İspanya’nın Bask bölgesinde küçük bir kasabanın adıdır.

İspanya’da iç savaşın tüm acımasızlığıyla hüküm sürdüğü yıllardır ve Bask bölgesi Franco faşizmine geçit vermez. Bask direnir, Guernica direnir ve faşizm kendisine teslim olmayan halkı katletmek için Hitler Almanya’sından imdat dilenir. Kasaba pazarının kurulduğu ve binlerce insanın toplandığı bir sabah aylarca sürecek hava saldırısını başlatırlar. Katliam aynı zamanda dünya tarihine ilk hava bombardımanı olarak geçer. Günlerce yanar Guernica.  Binlerce insanın ölümüne sebep olan katliamın bilançosu, küçük kasabanın nüfusunun yarısını öldürmüş ve yaralı olarak kayıtlara geçirmiştir.

Franco faşizminden kaçan Picasso, katliamın haberini Paris’te aldığında, artık bütün renklerini kaybetmiştir. Savaşın tüm yıkıcılığını, kıyımını anlatan Guernica’yı resmetmeye başlar, ancak tablo renksiz olacaktır. Çünkü yaşam ateşte ölmüş ve geriye külün rengi kalmıştır.  Guernica’yı tuvaline kazımakla kalmaz, resmi Paris’te çoğaltarak anti-faşizm propagandası yaptığı da söylenir. Ve en önemlisi de resmi yaygınlaştırdığı dönem Hitler faşizminin Paris’i işgal ettiği yıllardır.

O yıllarda gerçekleştiği söylenen rivayete göre bir Nazi subayının Picasso’ya “Bunu sen mi yaptın?” sorusuna karşılık, “Hayır! Siz yaptınız!” yanıtını verdiği söylenir.

Guernica’yı aynı zamanda vasiyet olarak bırakan Picasso, Franco faşizmi son bulmadan, cumhuriyetçiler iktidara gelmeden, tablonun Bask topraklarına girmesini istememiştir. Faşizme, militarizme karşı nefretin ve onun tüm halklara acıdan, ölümden başka bir şey veremeyeceğini anlatan Guernica,  faşizmin en azgın yıllarında,  bir mevzi gibi korunmuş, kaybedilmesine, silinmesine izin verilmemiştir. Guernica’nın hikâyesi acıdır ancak onu bugüne taşıyan, ona dokunan ellerde umut saklanmış ve büyütülmüştür. Ve vasiyetine sadık kalınmıştır.

 Faşizmi özetleyen Roland Barthes'ın "Faşizm susma değil, söyleme mecburiyetidir." sözüyle bitirmek isterim. Dünya coğrafyasında söyleme mecburiyetine katlanmayan toplumların hepsine karşı insanlık suçu işlenmiştir. ve insan onuru hepsinin altından dimdik çıkmış, ölüme rağmen yaşamı, özgürlükleri savunmaktan asla vazgeçmemiş, vazgeçmeyecektir!..